historia negra

Cando chove cinsa
e o fumo tapa por completo o sol
non temos medo de que arda o que nos rodea

temos medo, sí, medo negro que mancha as casas por dentro
pero temos tamén rabia, impotencia, unha pena enorme

porque non era esta a cinsa no vento da que nós falabamos
era outra
era a cinsa amable que sacamos fría da cociña
a cinsa do noso esforzo cotiá por manter
o monte vivo e o lume aceso
ese lume que non manca,
ese
que agarima ao convidado,
ese
que nos reúne na cociña.

Que aínda nos reúne na cociña
Que no ano 2011 en que o fumo tapou o sol durante dous días
en que chovía cinsa de lumes que non podiamos ver
nese ano 2011 que está marcado pola vergoña
aínda esperamos outra vez reunirnos na cociña.

¿que pensaremos entón do lume,
aquelo que sempre mirabamos con asombro e relixiosidade?

Ao lume quitáronlle o “l” e agora ven pintado
de Unidades Militares de Emerxencia
que chegaron cando xa ardera o impensable.

Non choro polas árbores perdidas.
Choro porque o monte e o ar respirable
non son algo que temos
senón o único que temos.

Eran o único que de verdade tiñamos.
O resto son malabares de ilusións
ao arbitrio de empresas de avaliación de riscos.

País triste, o que ten dúas bandeiras
e unha é a do loito.
Ata cando, Galicia, será o loito
o signo da nosa historia?

en defensa da literatura de quiosco

Para empezar, porque no quiosco fíxenme con libros de Cernuda, de Yourcenar, de Cortázar, ata algún de Bukowsky. Para seguir, proque nas librerías caras tamén as editoriais prestixiosas editan bodrios que se venden en palets. Para continuar, porque cando leo a Mortadelo decindo "tengo barruntos de que esto no va a salir bien, jefe", véñenseme á mente os barruntos de Sancho, e porque a Cervantes léronno nas tascas, non esquezamos nunca iso, porque foi prolífico e rexistrou vocablos da rúa e situacións cotiáns como Ibáñez, porque no quiosco, como lugar metafórico da cultura en minúscula e sen engolamento, no quiosco todas e todos soñamos a diario. Porque o quiosco está accesible a todas, por eso eu este ano escribo poemas de quiosco que as nenas entenden. E dicen que bonito! e sen grandes alturas. Gústame escribir poesía de quiosco, ou quizá só sexa quen de escribir como para un quiosco pequeno.

O val e a montaña (versos para unha bandeira)

Se teño fame de vento,
onde a montaña no presente? Onde o pulmón a ceo aberto?
Alí onde o ollo soña futuros nos cumios que se afastan no ar
as preguntas zoan no vento que fire os ouvidos
e todo está aberto como a luz primeira
todo inconcluso e amplo como un lume que prende
as fronteiras son tan humanas e tan nimias que resultan ridículas,
febles ante o vento que non as respecta.
Alí onde a terra é mais grande que a xente,
onde os ollos saben que non teñen que mirar,
senón decirlle ao corazón que mire.

Se teño fame de vento teño medo da calma
tinxida de espera cega. Cómprenos ser pluma ás veces.
Nutrirse do movemento.



Se teño medo do vento, teño fame de calma
de que non vaia cambiar moito a paisaxe hoxe ou mañán
de que se nos repitan os pataos como metáfora da vida traballosa e reiterada
como unha escada ao ceo horizontal e ubicua,
esa paisaxe de chanzos de xigante que remontan a calma cara o vento.
A ribeira é un castiñeiro que atravesa mudo o tempo
son moitos castiñeiros, é un fractal de castiñeiros que elevan as trabes coma se fosen raíces
son as raíces desta terra expostas á vista de todos
porque saben que na calma
o tempo decorre coma se fora lava, deixando pegadas que non ha repetirse
e non han borrarse,
porque saben que o decorrer do tempo é unha escada horizontal que non leva a ningures,
unha escada que a calma conserva,
unha escada que pousa no chan e é sempre outra e a mesma.
E cada setembro uvas eternas penduran de viñas que se suceden infinitas
no espazo e no tempo da ribeira.
Teño medo quizais de que o vento esborralle as paredes
e borre as pegadas do tempo escritas nas pedras.
Teño medo do vento no inverno cando a ribeira acalma o frío e acubilla.
Ese tempo detido do inverno, o tempo das raíces.
Ese tempo detido do verán, cando a froita madura
Ese tempo que trae a vendima.

Fotografía aérea dunha colmea

Cada quen mira o que quere mirar
formigas, muros, espellos, flashes publicitarios
escaparates e catálogos, cardiogramas
ríos que non acaban de pasar nunca,
paciencias alleas e inexcrutables,
monos, fotos, isobaras, arte
fogos artificiais, guerras televisadas,
pés, tetas, cús, ollos, prendas,
libros, chakras, landras, respetos,
revistas para que se luzan os exitosos
revistas para exhibir aos fracasados
análises,futbolistas, cultivos bacteriolóxicos
auras, pastillas, arceas, tebeos,
xanelas, follas, estampados, atallos,
AVEs,
cada quen co seu ollo,
cada quen cos seus lentes,
filigranas, ondas, orballo, amañeceres,
arañas, diamantes, encaixes, narices,
hologramas, receitas, rutas, vaixelas,
inflorescencias, amoríos, rescates,
ausencias, empates, rodicios,abellas

tarefas

Esfollar o millo, munguir a cabra, trasegar o viño, mondar os terreos, apañar mazás para os porcos, rascarse, respirar, parase algo máis de media hora no cruceiro, porque onte escapou o burro e deulle un susto ao Caetano, debullar o millo, separar a semente da leituga do caldo, escoller castañas pisadas, regalar as pavías que están apodrecendo, quitarse unha espiña, ennovelar unha madeixa, peneirar a fariña, procurar pitelos para o sequeiro, atar chourizos, podar, engavelar, angazar, facer a chapita, ir á rebusca das castañas, mondar o cebolo, rapar as ovellas, sachar as patacas, buscar paus para os tomates, poñer as noces ao sol, cortar as pezuñas do burro, atender o lume do sequeiro, cortar monte, gardar as noces que empeza a chover, apañar berzas, apañar landras, apañar nabos, apañar leitugas dos lameiros, apañar unha boa, por saír sen paraugas, ripar unha pouca herba do palleiro, lavar a lá, carmeala, fiala, torcela, ir pedir permiso para queimar garamata, gardar as vacas, escoitar o conto do burro por enésima vez, procurar uns lareiros ben xeitosos para afumar os chourizos, amañar un lameiro todo fozado do xabarín, enrestrar as cebolas, cambiarlle o fío á desbrozadora, secar herbaluisa, e ourego, e albahaca, e xastreu, ir á feira, procurar liques para facer tinte, limpar a fonte para a festa do quince, ir a un enterro en Parada, mazar o leite, amasar o pan, prender a cociña, apañar nabizas para o caldo, esperar ás do saneamento, facer unha bica para a vendima, e unhas rosquillas para a matanza, carabuñar a gadaña, gardar semente deses tomates tan bós (millor na forza da lúa), desgrumar patacas (no debalo da lúa), xuntar a coella co macho, ir aos boletos, zurcir uns sacos rotos, cocer o pan e se cadra arrimarlle unha empanada, quecer o iogur ao sol, debullar chícharos, preparar unha pelica, amañar as estacas das cepas, apañar moras, catar os escarabellos das patacas, revolver a herba a mau, falar de cómo se facían os barquillos, xogar aos bolos, enxertar unha cerdeira, amañar un canastrelo, facer uns calcetíns, untar de graxa os apetrechos do burro, planchar, chamar ao 1004, facer un crucigrama, cortar as unllas, fregar a cociña económica ata que branquee, atender todos os requerimentos da Axencia Tributaria, prantar coias para o ano, mirar o correo electrónico, vender as noces, retirar a roupa que lles quedou pequena aos cativos, averiguar por qué non funciona o módem, fregar os catro pratos da cea, cortar o pelo, tomar un café, empastar unha moa, levar aos nenos ao parque, ir facer unha análise, baixar películas, apuntarse a un curso de piragüismo, ir á reunión da comunidade, botar a partida, formatear o disco duro, facer unha hora de natación, broncearse, ver a semifinal, coller un atasco, coller o pan, comprar froita, renovar o abono para o ano que ven, pasar por un caixeiro, organizar as vacacións, levar aos nenos a un cumpreanos, facer a compra do mes, mirar a roupa de temporada, mercar un agasallo, facer copia das chaves, depilarse, xuntar códigos de barras, contestar unha enquisa, facer cola no hipermercado, comprarse por fin o GPS (a primeiros de mes), ordear as películas, propoñerse escoitar toda a música que levamos baixada, tragarse unha hora de tele da peor, buscar billetes baratos en Internet, probar aínda que sexa un só de todos os iogures que van inventando, subirlle o baixo a un pantalón, preparar unha cea en dez minutos, dinamizar un foro en Internet, renovar o carnet de conducir, enmarcar unha foto, tapizar de novo os sofás, ir tirar o papel,comprar un cupón da ONCE (a finais de mes), xogar a rol, sacar unha copia do curriculum, recoller unhas fotos, sacar tempo para ler a diario o xornal, levar o coche a limpar, ir ver unha exposición, matricularse nun master on line, volver mirar o dos billetes, rendabilizar os aforros, cambiar o colchón, ir á cea do choio, mercar uns zapatos para unha voda, pasar pola biblioteca, probar a sauna, o Tai Chi, o ioga e os pilates, e decidirse por un libro-DVD que o resume todo, ir a unha cea nun tailandés, facer as compras de Nadal, vender lotería da Asociación, coser a toda présa uns disfraces de piratas, cambiarlle o aceite ao coche, copiar catro CDs de fotos e dez de películas, comprarse unhas botas boas para empezar dunha vez a facer sendeirismo, cada quen xoga ao que quere xogar.

autobiografía grande

Encherse
colmar de nada o interior e a sombra
inventariar todos os ocos
para realizar a tarefa con perseverancia de asalariada.
Sementar a pel toda de ferraia e nabos
e non só a pel, tamén a cama e o cuarto e a cociña

conxurar os barbeitos da consciencia

Encherse de escuma sabendo o que é:
unha esperanza de asir
que se transforma en bágoas
encherse a boca de cuspe para tragar o que veña
redimir o pasado cos brazos abertos e actitude de espera
(unha soa rosa dos ventos sen itinerario de regreso).

Encherse oncolóxicamente
de posesións indispensables,
de obxectos que te miran desde a súa condición de flotadores,
tentáculos do eu como estrataxemas funerarias,
pequenos ou grandes suxeitos de adoración para quebrar
a soedade indisoluble que che delata,
pompa, bandeiras, plumas ocas.

Encherse de recitatorios inútiles contra a fame e o odio,
resolver ecuacións de múltiples incógnitas
que sempre fican indeterminadas e suxerentes
como o silencio dos nenos cando pensan.
Soportar a dúbida como unha tormenta,
recoller os anacos,
apañar as viandas,
resumir as arelas
encherse,
acopiar,
xestar,
expandirse
(un só trazo redondo, baleiro e inútil)
encherse invisiblemente,
ser un acio madurando ao sol silencioso e mutante
encherse ontolóxicamente
de dozura feita de interminables flores de carbono e hidróxeno,
biolóxicamente fiables e invisibles
zugar na cor dourada coma se zugáramos no sol de Setembro,
xestar intransitivo,
arredondarse como unha cebola que non sabe qué pel poñerse
cargarse de vida e luz,
apañar o que veña,
recoller airadamente o lixo que outros esparexeron
e cargalo ás costas como un botín,

encherse de soños invencibles como xigantes aéreos,
como lóstregos con olor a candea,
encherse de relativismo,
esa sabedoría que destila o tempo
e que pinga como un reloxio no alambique da memoria,
encherse de escuma, de dozura, de soños,
colmatar o desexo como un plenilunio
e xestar sabendo que xestar
e a única tarefa posible

autobiografía pequena

Anicarse.
Mirar en fite as unllas dos pés:
orladas de pó,
enmarcadas nunhas sandalias
queimadas polo sol,
amar súbitamente as nosas dedas
como quen descubre no faiado
unha vella xoia da familia,
na súa humildade de lixo e descoido.
Anicarse
para esquecer a perspectiva da altura,
o zoom involuntario
que diariamente outorga xerarquía ao noso espazo.
Anicarse,
descalzarse, observar
as víctimas do noso peso,
herba esmagada que arrodea os nosos pés,
a vida diminuta a ras do chan,
escoitar o balbordo de formigas carrexando,
as toupas alertándose da nosa presenza.

sentir aos nosos acompañantes
desmesuradamente innacesibles,
apresuradamente humáns e altos
e anicarse en silencio
para vernos o cú sen espello nin mística.

fotografía aérea dunha alma

Escribín que a loucura
era un paradigma requintado da realidade.
E a continuación que a ideoloxía
era un tapiz minucioso e opaco para o mundo.

Despois debuxei unha liña caramelizada
para marcar as lindes
quente, líquida,
tanto que ao ir perfilala
quedóuseme pegada nos dedos
e o marco fíxose un borrancho
e o poema non puido
atopar o seu final.

Fotografía aérea dun formigueiro

Tipi-ti.

 unha fileira de formigas transita pacientemente

tipi-tipi-tipi

sabendo sen importarlle

que está sendo observada

 (Obxecto ideal que a ciencia procura)

 Tipi-tipi-tipi-tipi

 antenas que se saúdan

 tipi

 bandullos arrecendentes de feromona e instinto

 tipi tipi,

afán pecoreador ilimitado e único

 tipi, tipi, tipi.

 Para qué a felicidade

 Tipitipití

 Un formigueiro que atopa sempre

 un itinerario de consenso que se acaba na tarefa.

 Esta é un anaco de plátano

 ti

 que caeu dunha man de neno

 pi

 impensable botín que rápidamente algunha transmitiu

 tipi-tipi, tipi-tipi, tipi-tipi.

 Teleoloxía da necesidade,

 pura química para o fin inexacto de perdurar,

 tiiiiiiiiiiii.

 Non hai ego.

Un humán observador,

 cargado de ideas e lentes,
 intenta fotografar este momento

 tipitipi

 pero  alguén, non sabemos se el ou a máquina, está desenfocado

 (dii-bii)

e apresa unha liña apenas sinuosa,

 como unha vida,

 que sae da terra para procurar un anaco de plátano e volve satisfeita á terra,

siiiiiiiuuuuu-pum.

Velaí o obxecto transformado.

 Para qué, a distancia.

Nocturno para tambores

Era de noite e sen embargo chovía

confundidos, non se vía

en que estrela perderamos o norte.

Era de noite e sen embargo

tiñamos fame de atopar un arrecendo amigo

tiñamos medo pueril dos lobos

tiñamos móbiles que apenas alumaban as tebras

Era de noite e sen embargo

o monte estaba cheo de ulidos, era de noite

e chovía como querendo mollarnos

chovía e sen embargo era de noite

e non se vía de ónde viña a auga

ou se sairía a lúa

era de noite pero sabiamos

que o monte estaba cheo de xente coma nós perdida,

era de noite pero sabiamos de xente abaixo na ponte grande,

era noite pecha e no monterroso e na fraga e na abeleda e na carosa

sabiamos que había xente.

Chovía e sen embargo buscabamos

era de noite e sen embargo tiñamos fame

buscabamos e sen embargo tiñamos medo

tiñamos fame e sen embargo sabiamos

era de noite e sen embargo tiñamos frío

buscabamos e sen embargo chovía

sabiamos e sen embargo estabamos perdidas

tiñamos frío e sen embargo eramos moitos

tiñamos medo e sen embargo camiñabamos

Preguntas sobre a propiedade intelectual

Poderiamos comprar unha ducia de churros en calquera feira ao prezo que os compramos se os churros estuveran patentados?

Poderiamos ter unha churreira na casa e facelos cando nos dea a gana, especialmente se chove?

Houberan pagado as ventas castellanas do século XV dereitos de autor a Cervantes por ler a súa novela cantas veces lles deu a gana para solaz da clientela?

Houbera chegado ata nós a primeira novela moderna se estuvera ao alcance só de quen puidera pagar o exemplar daquelas?

E se Avellaneda tuvera mellores contactos editoriais que o manco, mellor planta, mais labia ou o que fora, ou digamos houbese asinado coa Sony e non cunha compañía independente, a cousa se houbera resolto dunha maneira? Conseguiría unha lei Sinde do século XV evitar o morro do Avellaneda?

Tería o século de ouro da literatura en castellano chegado ao que chegou cunha SGAE polo medio evitando a toda costa que se difundan gratis as diversións?

É verosímil pensar no século XXI, incluso coa crise de por medio, que os artistas vaian morrer de fame porque nos descarguemos o que nos dea a gana?.

Cobrou Lope polo soneto de Violante? Díxolle a Violante, mira, escrébocho en calquera sitio pero é tanto? E se non cobrou, saiulle rendíbel? Fixo o pinzo Lope por escribir o soneto sen a presenza do seu avogado?

Houbera preferido Quevedo que ninguén repetise xamais o Érase un hombre a una nariz pegado, ou lle molaba escoitalo pola rúa en calquera sitio?

Precisamos unas industrias culturais que preescollan o que paga a pena ler, ver, escoitar?. E se é así, porqué non escoitamos os cuarenta e por qué as pelis que nos apetece ver nunca veñen ás salas espantosas dos centros comerciais?

As escamas do mundo

               “O mundo ten escamas, pero nos mapas non saen”

                                                                          Camilo López Martínez (2008)

Quizais o mundo ten escamas para protexerse

da nosa curiosidade, meu fillo.

Cómo explicarte ata qué ponto

a nosa curiosidade é tan insana

que para describir a vida precisamos

descamala ata quitarlle todos os seus brillos,

toda esa arquitectura de equidistancias

e proporcións minuciosas.

Por iso inventamos os mapas. Quizais

tamén por iso enchemos os atlas infantís

de cores, igual que edulcoramos

as vosas drogas de farmacia

con químicas de fresa e de vainilla.

A nosa ciencia é tan sórdida

que vola temos que mostrar así.

Para que non collades medo,

para deixar un pouco de curiosidade intacta,

para protexervos da nosa miseria

de datos e certezas que non debuxan nada relevante

pero quedan fermosos nas vosas aulas

de aprendices de sabios que miran onde non é.

Pero quizais vós non precisedes das nosas topografías

e podades de novo, algún día,

esculcar as estrelas.